Podatek od towarów i usług ma charakter podatku terytorialnego oznacza to, że rozliczenie podatku należnego nie zawsze będzie mieć miejsce w kraju siedziby usługodawcy. W przypadku gdy przedmiotem transakcji jest usługa należy stosować generalną regułę określoną w art. 28b ustawy VAT, która stanowi, że miejscem świadczenia usług w przypadku świadczenia usług na rzecz podatnika jest miejsce, w którym podatnik będący usługobiorcą posiada siedzibę działalności gospodarczej.

Miejscem siedziby działalności gospodarczej podatnika jest miejsce, w którym wykonywane są funkcje naczelnego zarządu przedsiębiorstwa. W celu ustalenia siedziby uwzględnia się miejsce, w którym zapadają istotne decyzje dotyczące ogólnego zarządzania przedsiębiorstwem, adres zarejestrowanej siedziby przedsiębiorstwa, i miejsce posiedzeń zarządu przedsiębiorstwa.

Powyższy przepis dotyczący miejsca opodatkowania usługi ma zastosowanie zarówno w sytuacji gdy usługobiorca jest kontrahentem z UE jak i z kraju trzeciego. W rezultacie – w przypadku gdy ma zastosowanie art. 28b ustawy VAT – usługa świadczona na rzecz podatników którzy nie mają w Polsce siedziby ani stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT w Polsce. 

UWAGA:

Zgodnie z zasadą podstawową w przypadku świadczenia usługi na rzecz innego podatnika miejscem opodatkowania jest kraj siedziby usługobiorcy. Przepis ten ma zastosowanie nie tylko do świadczenia usług na rzecz kontrahenta z Unii Europejskiej, ale również do nabywcy z kraju trzeciego.

Pomimo, iż usługa nie podlega opodatkowaniu w Polsce to krajowy podatnik nie jest w takim przypadku zwolniony z obowiązku udokumentowania wykonania usługi przy pomocy faktury.

Ustawa VAT nie zawiera żadnych szczegółowych regulacji co do konstrukcji faktury w przypadku gdy świadczenie ma miejsce na rzecz podmiotu z kraju trzeciego dlatego też należy w tym zakresie kierować się ogólnymi wytycznymi zawartymi w art. 106e ustawy VAT.

W artykule  106e ust. 1 pkt 18 ustawy wskazano, że w przypadku dostawy towarów lub wykonania usługi, dla których obowiązanym do rozliczenia podatku, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze jest nabywca towaru lub usługi – wyrazy „odwrotne obciążenie” –„reverse charge"

Mając na uwadze fakt, że miejscem opodatkowania świadczonych usług będzie terytorium inne niż Polska podatnik będzie zobowiązanym do wystawienia faktury, która winna zawierać adnotację „odwrotne obciążenie” w sytuacji gdy obowiązanym do rozliczenia podatku, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze jest nabywca usługi. W tym wypadku nie ma znaczenia czy w kraju nabywcy występuje podatek VAT czy też jego odpowiednik. Okoliczność ta nie ma znaczenia dla kwestii ustalenia miejsca opodatkowania usługi ani samej konstrukcji faktury.

Zgodnie zaś z art. 106e ust 5 pkt 2 ustawy VAT jeśli miejscem świadczenia dostawy towarów lub świadczenia usług jest terytorium państwa trzeciego, faktura może nie zawierać:

• numeru, za pomocą którego nabywca towarów lub usług jest zidentyfikowany na potrzeby podatku lub podatku od wartości dodanej, pod którym otrzymał on towary lub usługi;
• stawki podatku;
• sumy wartości sprzedaży netto z podziałem na sprzedaż objętą poszczególnymi stawkami podatku i sprzedaż zwolnioną od podatku;
• kwoty podatku od sumy wartości sprzedaży netto, z podziałem na kwoty dotyczące poszczególnych stawek podatku.

Przykładowo w sytuacji gdy podatnik z Polski wykonuje usługę na rzecz kontrahenta z USA (do której ma zastosowanie art. 28b ustawy VAT) to miejscem opodatkowania jest siedziba usługobiorcy czyli USA. W konsekwencji taka usługa nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT w Polsce. Natomiast faktura wystawiona przez podatnika za wykonane usługi powinna zawierać wyrazy „odwrotne obciążenie” lub „reverse charge”. Przy czym podatnik wystawiając fakturę dokumentującą świadczenie tych usług nie wykazuje na niej stawki i kwoty podatku, a zamiast tego może na niej umieścić określenie „NP” („nie podlega”).

Potwierdzenie powyższego znajdziemy w  interpretacji Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 12.04.2017r., nr 1061-IPTPP2.4512.32.2017.3.KW.

UWAGA:

Faktura dla kontrahenta spoza Unii Europejskiej nie zawiera ani kwoty ani stawki podatku VAT. Musi natomiast zawierać adnotację „odwrotne obciążenie”. Taka faktura nie musi też zawierać numeru identyfikującego podatnika na cele podatkowe.

Podsumowując powyższe należy zapamiętać, że świadczenie usługi na rzecz kontrahenta z innego kraju niż kraj członkowski Unii Europejskiej nie zwalnia polskiego podatnika z obowiązku wystawienia faktury – nawet w przypadku gdy usługa nie podlega opodatkowaniu VAT w Polsce.

Poniżej link z lektorem jak prawidłowo wystawić fakturę dla kontrahenta z poza Unii  Europejskiej

Comarch ERP XT - Jak wystawić fakturę dla kontrahenta pozaunijnego? (film z lektorem) (youtube.com)