Jak Polski Ład zmienił zasady rozliczenia wykupu samochodu osobowego z leasingu?

Obecnie na rynku mamy dwa rodzaje leasingu :

1. leasing operacyjny
2. leasing finansowy

Obie formy leasingu różnią się sposobem zawierania umów. Dodatkowo wywołują różne konsekwencje podatkowe u obu stron umowy oraz inaczej traktują sprawę przechodzenia własności przedmiotu leasingu.

W przypadku umowy leasingu finansowego własność przedmiotu automatycznie przechodzi na korzystającego po zakończeniu okresu trwania umowy, ponieważ stanowił on środek trwały korzystającego już w momencie podpisania umowy.

W leasingu operacyjnym natomiast dotychczasowy korzystający może posłużyć się prawem do zakupu przedmiotu (np. samochodu) po zakończeniu podstawowego okresu umowy, bowiem przedmiot ten był w środkach trwałych leasingodawcy.

Podatnicy mogą dokonać wykupu samochodu osobowego z leasingu na cele prywatne lub w ramach prowadzonej działalności.

Umowa leasingu operacyjnego jest najpopularniejsza  formą zakupu samochodu osobowego przez przedsiębiorców. Jest to wygodne rozwiązanie, ponieważ pozwala na użytkowanie samochodu osobowego w ramach prowadzonej działalności, bez konieczności poniesienia wysokiego wydatku w postaci zakupu własnego samochodu.

Wykup samochodu osobowego z leasingu w ramach prowadzonej działalności gospodarczej

W związku z nabyciem samochodu z leasingu przedsiębiorca otrzymuje fakturę VAT dokumentującą sprzedaż. Wykupiony samochód osobowy z leasingu można wprowadzić do firmy jako środek trwały lub jednorazowo ująć w kosztach firmowych (jeśli wartość wykupu nie przekracza 10 000 zł netto w przypadku vatowców, brutto w przypadku nievatowców).

Rozliczenie wykupu samochodu o wartości powyżej 10 000 zł

W sytuacji gdy wartość początkowa z faktury dokumentującej wykup samochodu osobowego z leasingu przekracza kwotę 10 000 zł (netto w przypadku czynnych podatników VAT oraz brutto w przypadku podatników zwolnionych z VAT), podatnik ma obowiązek wprowadzenia pojazdu do ewidencji środków trwałych i dokonania amortyzacji na podstawie stworzonego planu amortyzacji, co wynika z art. 22f ust. 3 ustawy o PIT.

Nie stanowią kosztów uzyskania przychodu odpisy amortyzacyjne od środków trwałych będących samochodami osobowymi w części, która przekracza ustawowy limit, czyli:

• 225 000 zł – w przypadku samochodu osobowego będącego pojazdem elektrycznym oraz w przypadku samochodu osobowego będącego pojazdem napędzanym wodorem,
• 150 000 zł – w przypadku pozostałych samochodów osobowych.

Przykład 1.

Pan Paweł jest programistą i jest czynnym podatnikiem VAT. Po zakończeniu umowy leasingu operacyjnego dokonał wykupu pojazdu na firmę, w związku z czym otrzymał fakturę VAT. Wartość zakupu na fakturze znacząco odbiega od wartości rynkowej samochodu.

Zgodnie z art. 22g ust. 1 pkt 1 ustawy o PIT w przypadku odpłatnego nabycia środków trwałych wycenia się je w cenie nabycia. W związku z tym w przypadku wykupu samochodu osobowego z leasingu, który został udokumentowany fakturą VAT, nie ma znaczenia aktualna wartość pojazdu na rynku. Pan Paweł  powinien wycenić pojazd w wartości z otrzymanej faktury powiększonej o ewentualne koszty poniesione przed wprowadzeniem samochodu do ewidencji (np. rejestracja pojazdu).

Jeżeli wartość początkowa wykupionego samochodu nie przekracza 10 000 zł (netto w przypadku czynnych podatników VAT lub brutto w przypadku podatników korzystających ze zwolnienia z VAT), wówczas wydatki na jego nabycie przedsiębiorca może zaliczyć bezpośrednio do kosztów uzyskania przychodu w miesiącu oddania go do używania. W przypadku pojazdu o wartości poniżej 10 000 zł nie ma przeciwwskazań, aby został on wprowadzony do ewidencji środków trwałych i amortyzowany w czasie lub jednorazowo.

Wykup samochodu osobowego z leasingu a rozliczenie podatku VAT

Czynni podatnicy VAT mają prawo do odliczenia podatku VAT naliczonego na podstawie faktury dokumentującej wykup samochodu osobowego z leasingu, pod warunkiem że będzie on wykorzystywany do działalności opodatkowanej. Sposób wykorzystania wykupionego samochodu będzie miał wpływ na wartość odliczonego podatku VAT. W przypadku samochodów osobowych przedsiębiorca ma prawo odliczenia wartości podatku VAT w dwóch wariantach:

1. 50% wartości podatku VAT – w sytuacji wykorzystywania pojazdu w celach prywatnych i służbowych;
2. 100% wartości podatku VAT – w sytuacji wykorzystania pojazdu wyłącznie w celach związanych z działalnością.

Przedsiębiorcy, którzy chcą skorzystać z prawa do odliczania 100% VAT od wydatków związanych z samochodem osobowym, muszą spełnić dodatkowe warunki, które stanowią dowód wykorzystywania pojazdu wyłącznie w celach firmowych.

Podatnikowi przysługuje prawo do odliczenia 100% VAT, jeżeli zostaną spełnione jednocześnie 4 warunki:

• Pojazd wykorzystywany jest wyłącznie w celach związanych z działalnością,
• Prowadzona jest kilometrówka dla celów VAT,
• Pojazd został zgłoszony na druku VAT-26,
• Został stworzony regulamin użytkowania pojazdu w firmie.

Wykup samochodu osobowego z leasingu do celów prywatnych

Jeżeli firma leasingowa przedstawi ofertę wykupu prywatnego, to nic nie stoi na przeszkodzie, aby samochód osobowy wykorzystywany wcześniej w ramach umowy leasingu operacyjnego w prowadzonej działalności gospodarczej wykupić w celu użytkowania prywatnego. W takiej sytuacji nie ma jednak możliwości skorzystania z prawa do odliczenia podatku VAT wynikającego z faktury. Nie zaliczymy również kosztów związanych z wykupem do kosztów uzyskania przychodu.

Wykup samochodu z leasingu do końca 2021 roku

Zgodnie z brzmieniem art. 10 ust. 2 pkt 3 ustawy o PIT (obowiązującym do końca 2021 roku) sprzedaż majątku po upływie 6 miesięcy od nabycia nie powodowała powstania przychodu. Zgodnie ze stanowiskiem organów podatkowych sprzedaż wykupionego na cele prywatne samochodu z leasingu, który nie jest wykorzystywany w ramach działalności, stanowi odpłatne zbycie rzeczy. Oznacza to, że w przypadku sprzedaży takiego samochodu po upływie 6 miesięcy nie powstawał przychód podlegający opodatkowaniu w ramach działalności gospodarczej. Warto również zwrócić uwagę na interpretację Ministra Finansów z 25 lutego 2016 roku o sygn. DD9.8220.2.56.2016.KZU, zgodnie z którą w przypadku sprzedaży takiego samochodu przychód „[...] należy zakwalifikować do źródła przychodów, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. d) ustawy, czyli do odpłatnego zbycia rzeczy. W sytuacji gdy zbycie samochodu miało miejsce po upływie pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło jego nabycie, obowiązek podatkowy po stronie Wnioskodawczyni nie powstanie”.

Przykład 2.

Pan Paweł jest czynnym podatnikiem VAT i prywatnie dokonał wykupu pojazdu z leasingu operacyjnego w grudniu 2021 roku. Po trzech miesiącach od wykupu sprzedał samochód, zawierając umowę kupna-sprzedaży. Czy przychód, który uzyskała ze sprzedaży podlega opodatkowaniu?

Co do zasady, jeżeli samochód przed wykupem był wykorzystywany w działalności i wydatki związane z jego użytkowaniem stanowiły koszt podatkowy, sprzedaż samochodu przed upływem sześciu miesięcy od wykupu będzie jednoznaczna z osiągnięciem przychodu z działalności, a tym samym podlegała opodatkowaniu. Gdyby pan Paweł sprzedał samochód po upływie sześciu miesięcy, wówczas w związku z tym, że wykup nastąpił przed końcem 2021 roku, zastosowanie miałyby „stare” przepisy i mogłaby skorzystać ze zwolnienia z opodatkowania.

Wykup samochodu osobowego z leasingu a Polski Ład

Pakiet zmian wprowadzanych wraz z Nowym Ładem ujednolicił sposób rozliczania sprzedaży samochodów wykupionych z leasingu na cele prywatne. Zgodnie z art. 10 ust. 2 pkt 4 ustawy o PIT samochód wykupiony z leasingu, w tym również na cele prywatne, można sprzedać bez podatku dopiero po upływie 6 lat.

Sprzedaż samochodu wykupionego z leasingu na cele prywatne w 2023 roku, po upływie 6 miesięcy od momentu wykupu, skutkuje obowiązkiem opodatkowania transakcji. Zwolniona z podatku jest sprzedaż, jeżeli upłynie 6 lat między pierwszym dniem miesiąca następującego po miesiącu, w którym składniki te zostały wycofane z działalności gospodarczej lub wykupione na cele prywatne a dniem ich odpłatnego zbycia -jest to niekorzystna dla podatników zmiana przepisów podatkowych!

Jeżeli samochód wykupiony z leasingu do celów prywatnych przedsiębiorca zdecyduje się wykorzystywać również w prowadzonej działalności gospodarczej, wówczas do kosztów firmy może zaliczyć jedynie 20% wartości poniesionych wydatków.

Zgodnie z art. 23 ust. 1 pkt 46 ustawy PIT:

Nie uważa się za koszty uzyskania przychodów poniesionych wydatków z tytułu kosztów używania, stanowiącego własność podatnika prowadzącego działalność gospodarczą, samochodu osobowego niebędącego składnikiem majątku, o którym mowa w art. 14 ust. 2 pkt 1, oraz składek na ubezpieczenie takiego samochodu; te wydatki i składki w wysokości 20% stanowią jednak koszty uzyskania przychodów pod warunkiem, że samochód ten jest wykorzystywany również do celów związanych z działalnością gospodarczą prowadzoną przez podatnika.

Przykład 3.

Pan Paweł wykupił samochód osobowy z leasingu w październiku 2022 roku na cele prywatne. Sprzedał go na podstawie umowy kupna-sprzedaży w maju 2023 roku, czyli po upływie 6 miesięcy po wykupie. Czy pan Paweł  powinien opodatkować przychód ze sprzedaży pojazdu?

Niestety ale tak -ponieważ  wykup samochodu osobowego z leasingu miał miejsce po 2021 roku, a sprzedaż nastąpiła przed upływem 6 lat, to przychód ze sprzedaży podlega opodatkowaniu. Pan Paweł powinien wykazać go w momencie sprzedaży w kolumnie 8. KPiR – Pozostałe przychody na podstawie umowy kupna-sprzedaży.

Zmiany w leasingu czyli wykup i sprzedaż bez podatku

Jeżeli wykup samochodu osobowego z leasingu ma miejsce w 2023 roku, zastosować należy nowe przepisy wprowadzone w ramach Nowego Ładu. Warto natomiast pamiętać o korzyściach, z jakimi wiąże się sprzedaż przekazanego pojazdu w darowiźnie. Jeżeli będzie miał miejsce wykup samochodu z leasingu na cele prywatne, a następnie zostanie przekazany w darowiźnie osobie z tzw. zerowej grupy podatkowej, która dokona jego sprzedaży, to nie wystąpi podatek od spadków i darowizn oraz PIT (jeśli od sprzedaży upłynie 6 miesięcy). Wynika to z art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o PIT – przychód ze sprzedaży samochodu (rzeczy) uzyskany po upływie 6 miesięcy od końca miesiąca, w którym nastąpiło otrzymanie pojazdu w darowiźnie, jest dodatkowo zwolniony z podatku dochodowego.

Przepisy nie zabraniają wykorzystywania w działalności pojazdu przekazanego w darowiźnie osobie trzeciej na podstawie np. umowy użyczenia, jednak należy mieć na uwadze, że w takiej sytuacji urząd skarbowy może potraktować takie działanie jak „obejście przepisów”, aby korzystać z wyższego limitu kosztów – 75% w przypadku umowy użyczenia, a nie 20% dla pojazdów prywatnych.