Podatek od towarów i usług (VAT) jest jednym z kluczowych elementów systemu podatkowego w wielu krajach, w tym w Polsce.

Przedsiębiorcy mają możliwość odliczenia VAT naliczonego przy zakupie towarów i usług związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,

Niemniej jednak, istnieją sytuacje, w których VAT nie podlega odliczeniu. 

• gdy zakupione towary lub usługi są wykorzystywane do celów prywatnych, a nie działalności gospodarczej.
• brak związku zakupów z opodatkowaną działalnością przedsiębiorcy.
• Nie można odliczyć VAT od wydatków reprezentacyjnych, takich jak koszty przyjęć czy prezentów dla kontrahentów.
• Od zakupu usług noclegowych i gastronomicznych z wyjątkiem zakupu usług noclegowych nabywanych w celu ich odsprzedaży i nabycia gotowych posiłków przeznaczonych dla pasażerów przez przedsiębiorców świadczących usługi przewozu osób
• Faktura jest wystawiona w procedurze marży
• Faktura lub korekta została wystawiona przez podmiot nieistniejący
• Faktura dokumentuje czynność, które nie zostały dokonane
• VAT nie podlega również odliczeniu, gdy faktura jest wystawiona na inny podmiot niż ten, który faktycznie poniósł wydatek.
• Paragonu  fiskalnego powyżej kwoty 450 zł, na którym znajdzie się NIP przedsiębiorcy
• Od części zakupów jest ograniczone prawo odliczenia VAT, przykładowo od samochodów osobowych używanych w sposób mieszany – w działalności i prywatnie
• Gdy nie posiada prawidłowo wystawionej faktury dokumentującej zakup spełniającej formalne wymogi określone przepisami prawa podatkowego

Konsekwencje nieprawidłowego rozliczenia podatku VAT

Konsekwencje karno-skarbowe wynikłe z nieprawidłowego rozliczenia VAT są różne i zależą m.in. od rodzaju i stopnia naruszenia przepisów prawa. Najczęstszymi formami kar są:

Odsetki za zwłokę i ich wysokość od zaległości podatkowej.

Odsetki ustala się, licząc oddzielnie każdą zaległość podatkową. Nalicza się je od dnia następującego po dniu upływu terminu płatności podatku VAT do dnia zapłaty zaległości (włącznie).

Wysokość odsetek za zwłokę wynosi 200% podstawowej stopy oprocentowania kredytu lombardowego zgodnie z przepisami o Narodowym Banku Polskim, i 2% (w tym że stawka ta nie może być niższa niż 8%).

Obniżona i podwyższona stawka naliczanych odsetek

Prawo podatkowe wyróżnia także obniżoną i podwyższoną stawkę naliczanych odsetek za zwłokę, tj.:

• 50% - stosuje się w razie złożenia prawnie skutecznej korekty deklaracji, nie później niż w terminie 6 miesięcy od dnia upływu terminu do złożenia deklaracji, oraz dokonania zapłaty zaległości podatkowej w ciągu 7 dni od dnia złożenia korekty;
• 150% - podwyższoną stawkę stosujemy w szczególności:

1) zaniżenia zobowiązania podatkowego, zawyżenia kwoty nadpłaty lub zwrotu podatku ujawnionych przez organ podatkowy w toku kontroli podatkowej, kontroli celno-skarbowej lub postępowania podatkowego,

2) korekty deklaracji:

• złożonej po doręczeniu zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej, a w przypadkach gdy nie stosuje się zawiadomienia - po zakończeniu kontroli podatkowej,
• dokonanej w wyniku czynności sprawdzających,
• złożonej po doręczeniu upoważnienia do przeprowadzenia kontroli celno-skarbowej

3) ujawnienia przez organ podatkowy w toku czynności sprawdzających, kontroli podatkowej, kontroli celno-skarbowej lub postępowania podatkowego niezłożenia deklaracji, mimo ciążącego obowiązku oraz braku zapłaty podatku.

Dodatkowe zobowiązanie podatkowe (sankcja VAT)

Naczelnik urzędu skarbowego / celno-skarbowego jest uprawniony do nałożenia na podatnika dodatkowego zobowiązania podatkowego (sankcja VAT), w sytuacji gdy podatnik popełnił błąd w rozliczeniu podatku VAT, który w konsekwencji:

• zwiększył nadwyżkę lub
• zmniejszył wysokość zobowiązania podatkowego.

Wysokość sankcji VAT

Sankcja VAT może wynieść równowartość:

-Do 30% - razie stwierdzenia, że podatnik:

1) w złożonej deklaracji podatkowej wykazał:

1. a) kwotę zobowiązania podatkowego niższą od kwoty należnej,
2. b) kwotę zwrotu różnicy podatku lub kwotę zwrotu podatku naliczonego wyższą od kwoty należnej,
3. c) kwotę różnicy podatku do obniżenia kwoty podatku należnego za następne okresy rozliczeniowe wyższą od kwoty należnej,
4. d) kwotę zwrotu różnicy podatku, kwotę zwrotu podatku naliczonego lub kwotę różnicy podatku do obniżenia kwoty podatku należnego za następne okresy rozliczeniowe, zamiast wykazania kwoty zobowiązania podatkowego podlegającej wpłacie do urzędu skarbowego,

2) nie złożył deklaracji podatkowej oraz nie wpłacił kwoty zobowiązania podatkowego

-Do 20% - jeżeli po zakończeniu kontroli podatkowej lub kontroli celno-skarbowej i po spełnieniu odpowiednich przesłanek, podatnik złożył korektę deklaracji uwzględniającą stwierdzone nieprawidłowości / złożył deklarację podatkową najpóźniej w dniu złożenia tej korekty deklaracji / deklarację wpłacił kwotę zobowiązania podatkowego (ewentualnie zwrócił nienależną kwotę zwrotu).

-Do 15% - jeżeli podatnik skoryguje deklaracje i najpóźniej w dniu złożenia tej korekty deklaracji wpłaci kwotę zobowiązania podatkowego lub zwróci nienależną kwotę zwrotu, w przypadku gdy to nastąpi w terminie 14 dni od dnia doręczenia upoważnienia do przeprowadzenia kontroli celno-skarbowej w zakresie kontroli.

Odpowiedzialność karna skarbowa

Konsekwencją nieprawidłowego rozliczenia podatku VAT może być również pociągnięcie do odpowiedzialności karnej skarbowej członków zarządu podatnika lub innych osób odpowiedzialnych za rozliczenia podatku VAT, w szczególności:

• 56 § 1 KKS – za nieprawdziwe dane podatkowe,
• 56 § 4 KKS – za niezłożenie w terminie deklaracji podatkowej,
• 62 § 2 KKS – za nierzetelne wystawienie faktury VAT,
• 76 § 1 KKS – za podanie niezgodnych danych podatkowych narażając na nienależny zwrot podatku.

Podsumowując, niestosowanie się do przepisów dotyczących podatku VAT i nieprawidłowe rozliczanie wywołuje nieprzyjemne konsekwencje karno-skarbowe. Opłaca się zatem zwrócić szczególną uwagę na prawidłowe prowadzenie działalności gospodarczej oraz o rozgraniczenie odliczania VAT od działalności biznesowej czy prywatnej.